Bedrijfs logo

Hoe verzeker je één van de grootste en meest ingrijpende renovatieprojecten van Amsterdam?

Het was lang een hot topic in onze hoofdstad; een groot deel van de kademuren moest worden aangepakt, maar investeren in vernieuwing had voor de politiek onvoldoende prioriteit. Totdat er daadwerkelijk sinkholes achter de kades ontstonden, waardoor onderhoud urgent werd. Vanwege de omvang en complexiteit van de opgave moest Amsterdam op zoek naar een oplossing die sneller, goedkoper en minder belastend was dan de traditionele manier van kadeherstel. 

Een enorme opgave die een vernieuwende aanpak vereiste. In gesprek met Patrick Spaan, technisch manager bij het Ingenieursbureau gemeente Amsterdam en Suzanne van Haaren, Senior Acceptant Zakelijke Verzekeringen bij VGA Verzekeringen, over een nieuwe manier van aanbesteden, innovatieve processen product voorstellen en het verzekeren ervan.


Hoe heeft de gemeente Amsterdam gereageerd toen ze werd ingehaald door de realiteit? 

Spaan: “De gemeente stond voor een enorme opgave. Dat vergde een programmatische aanpak en een aparte organisatie. Een aantal jaar geleden werd daarom het ‘Programma Bruggen en Kademuren’ opgericht. Als onderdeel hiervan bestaat het ‘Innovatiepartnerschap kademuren’. Ik ben hier halverwege het proces als technisch manager bij betrokken. De problematiek was groot. Er moest veel werk worden verricht. De traditionele manier van herstel zou te lang duren, de bereikbaarheid en leefbaarheid van de stad belemmeren en te duur worden. We moesten het rigoureus anders doen. 

Daarom kozen we voor een aanbesteding met een zeer functioneel beschreven opdracht om de ontwerpvrijheid vanuit de markt zo groot mogelijk te laten zijn: ‘Kom met een oplossing, let op de belangen van de bewoners en de kwetsbare panden én maak het concept opschaalbaar, aan te passen aan elke situatie.’ Het was een totaal nieuw traject dat nog niet eerder voorkwam in Nederland. Dat was spannend, want je weet niet wat je krijgt. 

Met meer dan 200 kilometer aan kademuren wisten we dat we met meerdere partijen verder moesten. Uit de aanbesteding kwamen drie partijen naar voren. Drie aannemerscombinaties met verrassende ideeën en innovatieve ontwerpen en uitvoeringsmethodes. Unieke concepten die heel mooi naast elkaar kunnen dienen. Deze concepten moesten tot een technisch ontwerp worden uitgewerkt om de haalbaarheid te toetsen. Daarna moesten we in de praktijk aantonen dat wat op papier bedacht is, ook echt werkt.”

5125

Daar komt het bepalen en inperken van risico’s natuurlijk bij kijken. Hoe maak je zoiets verzekerbaar en hoe is VGA Verzekeringen te werk gegaan? 

Van Haaren: “De klassieke manier van het kadeherstel was al verzekerd, Construction All Risks (CAR)-polissen die hiervoor zijn afgesloten, liepen standaard door. Maar nu moesten we met drie nieuwe zienswijzen, vanuit drie partijen, verzekeraars enthousiasmeren. In Nederland zijn er niet veel CAR-verzekeraars actief, dus dat maakte het proces extra spannend. Gelukkig is er heel positief gereageerd. Om te kunnen bepalen hoe risicomijdend de concepten waren, hebben we onder andere bijeenkomsten georganiseerd waarbij de technische experts van de verzekeraars vragen konden stellen aan de aannemers. Dat werkte goed.” Spaan: “Innovatie is onzekerheid.

Toch moet je er bij voorbaat al achter staan. Dat geldt zowel voor de beheerder van de kade, als voor de verzekeraar. Durf je zo’n risico dan te nemen? In het creëren van draagvlak voor dit traject hebben we ongelooflijk veel werk gestoken.” Van Haaren: “De gemeente heeft alles onderzocht om de technische haalbaarheid te toetsen en de risico’s te beperken. Dat was een vergelijkbaar proces, zoals bij de aanleg van de NoordZuidlijn. VGA heeft de wensen van de gemeente hierdoor op een goede manier kunnen wegzetten in de verzekeringsmarkt, met een goede premie en mooie condities op de CAR-polissen als resultaat.” Spaan: “Het verzekerbaar maken, hebben we als een maatstaf kunnen gebruiken. Want, zo stelden we, pas als het product verzekerbaar is, is het risicoprofiel acceptabel en kunnen we het in de praktijk toepassen.

Als innovatie onzekerheid betekent, waarom waren dan toch alle partijen en verzekeraars zo gecharmeerd van de vernieuwende werkwijze en voorstellen? Spaan: ”Als je kijkt naar innovaties in de bouwsector, gaat het meestal om het vernieuwen van één apart onderdeel, een detail in het proces. Maar binnen ons project gaat het over een rigoureuze innovatie. Van de wijze hoe je naar het ontwerpproces kijkt tot en met de wijze van uitvoering. Hier zijn grote investeringen vanuit de marktpartijen mee gemoeid, die alleen mogelijk gemaakt kunnen worden door er een interessant commercieel onderdeel aan te koppelen. Dit gebeurt door middel van een meerjarig raamcontract waarbij partijen recht hebben op een paar honderd meter kade per jaar. Sommige partijen ontwikkelen ook eigen materieel, specifiek voor hun concept. Speciale pontons bijvoorbeeld. Normaal gesproken komt dit niet van de grond, omdat de benodigde investeringen veel te groot zijn. Maar door het meerjarige raamcontract kun je een positieve businesscase ontwikkelen. Dat is de kracht van deze vorm.” Van Haaren: “Verzekeraars zijn graag betrokken bij dergelijke, unieke projecten en zeker ook bij gemeente Amsterdam. Een win-winsituatie voor onze hoofdstad dus.

Wat maakt de drie projecten zelf zo uniek en innovatief? Spaan: “De gekozen drie partijen hebben ieder een eigen voorstel gedaan met innovatie in zowel ontwerp als uitvoering. Ze zijn gekomen met slimme combinaties van bestaande technieken waarmee sneller en met minder impact voor de omgeving gewerkt kan worden. Er wordt volledig vanaf het water gewerkt, bomen blijven zoveel mogelijk behouden en het verkeer kan gewoon over de gracht blijven rijden. En heel belangrijk: er wordt niet geheid, maar geschroefd en er worden geen bouwkuipen toegepast, waardoor trillingen en vervormingen beperkt blijven.”

 

De innovatieve voorstellen waren overtuigend. Hoe zijn jullie hier vervolgens mee in de praktijk aan de slag gegaan? Spaan: “Voordat we aan de uitvoering konden beginnen, is alles tot in de puntjes getest door middel van praktijkproeven in een veilige omgeving. Je kunt met de kritische onderdelen niet direct in een binnenstad beginnen, de restrisico’s zijn hiervoor te groot. Na voldoende zekerheid zijn we de stad in gegaan op drie locaties. Zo is één van de partijen begonnen aan de Brouwersgracht waar de herstel locatie tegenover een zogenaamd ‘rood pand’ lag. Dat betekent dat de fundering hiervan zeer kritiek is. Bij de traditionele manier van kadeherstel had deze dan eerst moeten worden aangepast voordat je überhaupt iets mag doen. Dat werd dus een vuurdoop, maar het is helemaal goed gegaan. Ondertussen heeft een tweede partij de uitvoering aan het Singel succesvol afgerond en nu zijn we nog bezig aan de Lijnbaansgracht. We proberen in de uitvoering nog wat laatste kinderziektes eruit te halen, maar gelukkig zijn dat niet de grote risico’s waar je bang voor bent. Die hebben we van tevoren geëlimineerd. Het is een continue zoektocht geweest naar het acceptabele risico. Onze aannemers werden soms gek van ons. We hebben ze helemaal ‘kapot getoetst’. We hebben echt op de punt en komma gewerkt, maar uiteindelijk plukken we daar nu de vruchten van. Tegelijkertijd hebben we ook veel gebruik gemaakt van elkaars expertise. Er is een hele sterke samenwerking uit voortgekomen en dat is belangrijk in dit geval.”

 

 

 

 

Hoe heeft de rol van VGA Verzekeringen zich hierin ontwikkeld? 

Van Haaren: “De projecten die nu lopen, veroorzaken nagenoeg geen schade. Dus de CAR-polissen die we gesloten hebben, zouden op dezelfde condities kunnen doorlopen. Uiteraard De impact op de omgeving is nihil moeten we de condities blijven afstemmen voor de gemeente, maar de schadecijfers blijven laag. Er valt dus goed te bemiddelen en verzekeraars zijn graag betrokken.” Spaan: ”De voorwaardes zijn nog relatief streng, maar als het zich blijft bewijzen kunnen we kijken hoe we nog aan de knoppen kunnen draaien. De impact op de omgeving is nihil, maar we zetten nog wel in op het monitoren van de omgeving ter validatie.” 

Van Haaren: “Het mooie aan deze projecten is ook dat het risico op letselschade heel klein is. Er staat geen grote bouwput langs de kade waar bijvoorbeeld platen liggen die uitsteken waarover passanten eventueel kunnen struikelen. Door het werken vanaf een klein werkterrein in het water blijft dat risico beperkt. Daar kan een positieve draai aan worden gegeven. Als het risico van schade aan derden (zoals de inwoners van gemeente Amsterdam) aanzienlijk gereduceerd wordt, heeft dit uiteraard een gunstig effect op condities van de CAR-polissen.” Spaan: “Daarnaast hopen we aan te kunnen tonen dat we meer woonboten op hun plek kunnen houden. Dat is kostenbesparend, scheelt juridische procedures en veel risico’s. Dat geldt ook voor het boombehoud. We kunnen nu kades vervangen terwijl we bomen laten staan. Dat alles creëert een groot draagvlak, houdt de bewoners tevreden en maakt de zaken gemakkelijker verzekerbaar.”

En hoe nu verder?

Spaan: “Helaas zijn de budgetten gehalveerd, dus de seriematige productie die we voor ogen hadden, blijft wat achter. Maar het concept staat en we blijven door-innoveren. Dat zit in onze genen en in die van de aannemers. We blijven nadenken over hoe het beter en slimmer kan.” Van Haaren: “Het blijft spannend hoeveel geld de gemeente wil investeren, maar wat aan het begin bedacht is, heeft goed uitgepakt. Het is een geweldig resultaat voor alles en iedereen die erbij betrokken is, ook voor de toekomst.” Spaan: “Ik werk al bijna 25 jaar bij het Ingenieursbureau en ga altijd voor de uitdaging. Dit project was echt afwijkend, eentje waar iedereen lef en een open mindset voor nodig had.

Zoeken binnen VNAB