Esther Mollema

Transformeer de processen en de leiders, niet de medewerkers 

In onze zoektocht naar een diverse, inclusieve en gelijkwaardige samenleving en werkplek, is het van cruciaal belang om de focus te verleggen van het veranderen van individuen naar het verbeteren van processen. Het gaat, volgens Esther Mollema, niet alleen om het aannemen van een diverse groep mensen, maar ook om het creëren van een omgeving waarin zij kunnen gedijen en bijdragen aan het succes van organisaties. 

De dynamiek van onze samenleving is voelbaar met een nieuwe generatie creatievelingen, denkers, voorvechters en vernieuwers die opstaat. Deze verschuiving wordt versterkt door veranderende straatbeelden, groeiende stemmen van gemarginaliseerde groepen en mondiale bewegingen als #metoo, Black Lives Matter en Pride, die ons dwingen tot heruitvinding. Deze tijd creëert een krachtige druk voor vernieuwing en verandering, wat zowel spanning als mogelijkheden met zich meebrengt. Maar het biedt ook kansen om als organisatie een voortrekkersrol te vervullen op het gebied van veiligheid, inclusie en toegankelijkheid. 

“Want het traditionele beeld van werk als een puur rationeel proces waarbij de werkgever de medewerker betaalt voor het uitvoeren van taken, staat ter discussie,” vertelt Mollema. “Het arbeidsproces gaat verder dan een simpele transactie; als mens worden we blootgesteld aan diverse sociale processen, waarvan we ons niet altijd bewust zijn. Bovendien heerst er momenteel onrust, aangewakkerd door aanzienlijke economische uitdagingen. Deze uitdagingen vereisen leiderschap dat niet alleen doortastend is, maar ook gekenmerkt wordt door empathie, diversiteit en inclusie, waarbij de belangen van alle burgers en werknemers worden erkend en verbonden,” aldus Mollema. 

In haar analyse bekritiseert Mollema de neiging van politieke en organisatorische leiders om te focussen op snelle besluitvorming, vaak bestempeld als ‘high performance’ leiderschap, speciaal in Nederland. Hoewel wij in ons kikkerlandje denken dat dit actief en krachtig is, is het geen magische oplossing voor de uitdagingen waar we als samenleving en organisaties mee te maken hebben. Zonder betrokkenheid en erkenning van de diverse belangen van mensen blijven vertrouwen en steun uit, waardoor doelstellingen en oplossingen onbereikbaar blijven. Mollema benadrukt de noodzaak van een langetermijnvisie en empathisch leiderschap als de weg naar duurzaam en inclusief succes. 

“Als strategisch adviseur en trainer constateer ik dat organisaties momenteel voor diverse uitdagingen staan, variërend van digitale transformaties tot het aanpakken van personeelstekorten. Deze uitdagingen benadrukken het belang van een inclusieve aanpak. Leiders moeten snel en effectief reageren terwijl ze hun organisaties flexibel en veerkrachtig houden om voortdurend te kunnen innoveren en transformeren. Het tempo van transformatie lijkt echter in conflict te zijn met de behoefte van medewerkers aan psychologische veiligheid, verbondenheid en erkenning. Medewerkers verlangen naar een werkomgeving waarin hun groei en volledige potentieel worden gesteund en erkend. Dit onderstreept de noodzaak van diversiteit, inclusie en het betrekken van alle stemmen bij veranderingen binnen organisaties. “Uit onderzoek blijkt dat diverse teams succesvoller zijn en betere resultaten halen dan homogene groepen. Dat komt omdat er in gemengde teams meer verschillende meningen zijn. Daar worden beslissingen rijker en beter van. Daarom ben ik een groot voorstander van meer diversiteit in (de top van) organisaties.”  

6216
6216

Inclusiviteit is de sleutel

Vorig jaar heeft het kabinet een wet aangekondigd met als doel een meer gebalanceerde man-vrouwverhouding te bevorderen in de top van het bedrijfsleven: de ‘Wet ingroeiquotum en streefcijfers’, die zal gelden voor beursgenoteerde bedrijven. En ook in andere landen van Europa komt er steeds meer wetgeving op dit gebied. “Een goede beweging,” geeft Mollema aan, maar ook voor kleinere bedrijven is er actie nodig. “Denk aan zaken zoals gelijke beloning tussen mannen en vrouwen en partnerverlof. Eigenlijk jammer dat het zo ver moet komen dat de politiek zulke besluiten moet nemen. Maar soms is een stevige duw nodig om verandering te bewerkstelligen en dat is waar het om draait. Inclusiviteit is de sleutel tot innovatie en onmisbaar voor veerkracht en creativiteit bij bedrijven. Het draait om fundamentele vragen zoals: Kan ik mijn ware zelf zijn? Word ik betrokken en wordt er naar me geluisterd? Voel ik me veilig in de organisatie en bij mijn collega’s? Dit zijn vragen waar juist de generatie Z zich mee bezighoudt, in tegenstelling tot voorgaande generaties.”

 

Generatie Z

Mollema: “Bij veel bedrijven staat de Generatie Z medewerker centraal in gesprekken. Veel leidinggevenden ervaren moeilijkheden bij het motiveren van deze nieuwe groep collega's. Ik pleit voor samenwerking en leren van elkaar. De generatie Z hecht nu eenmaal meer waarde aan hun privéleven, zoekt naar een gevoel van thuis op de werkplek en verlangt naar authenticiteit. Ze stellen vragen, verwachten eerlijke gesprekken en zoeken naar betekenisvolle ervaringen, snellere carrièregroei en actieve feedback. Deze stijl is aanzienlijk anders dan die van de voorgaande generaties, zeker in vergelijking met hun beginjaren. Twijfels over de toekomst, zoals de mogelijkheid om kinderen groot te brengen in deze wereld en de zekerheid van een pensioen, domineren nu gedachten. 

Ik zie onder andere dat motivatie voortkomt uit het nastreven van haalbare doelen die oprecht interesseren en voldoening bieden. Het gebrek aan kleine motivatieboosters heeft tot gevolg dat velen in deze generatie minder geneigd zijn om zich volledig te wijden aan hun werk en om de fouten van leiders gemakkelijk te vergeven in ruil voor carrièremogelijkheden. 

Voor organisaties die aantrekkelijk willen blijven voor medewerkers van alle generaties, zijn er enkele waardevolle overwegingen: 

  • Vertrouw je medewerkers: Geef medewerkers de flexibiliteit en autonomie die ze nodig hebben om hun werk goed te doen en een bevredigend leven te leiden. 
  • Ga meer authentieke interacties aan: Neem de tijd om elkaar echt te leren kennen in je team en creëer een omgeving waarin eerlijke, kwetsbare gesprekken kunnen plaatsvinden. Nodig anderen dus ook uit om hun mening te geven. 
  • Investeer in loopbaanontwikkeling met frequente, concrete feedback: Geef duidelijke, praktische suggesties om medewerkers te helpen groeien en zich te verbeteren. En kom voor een ander op.  
  • Geef teams de ruimte om onwerkbare regels aan te passen: Sta toe dat teams regels aanpassen die niet werken voor hen, om flexibiliteit en effectiviteit te bevorderen. 
  • Breng diversiteit in het team ter bevordering van productief conflict en groei: Omarm hierbij verschillende perspectieven om innovatie en verbetering te stimuleren. 
  • Test je vooroordelen eens. Veel mensen denken geen onderscheid te maken naar gender en huidskleur, maar hebben onbewust toch een voorkeur. 

 

‘Generatie Z vraagt om wat we eigenlijk allemaal verlangen’

Internationale component

“Daarnaast zie ik dat veel leiders het lastig vinden om met Generatie Z om te gaan. Vooral Nederlanders hebben de reputatie lastig te trainen te zijn vanwege diepgewortelde overtuigingen en onbewust aangeleerd gedrag, terwijl het juist essentieel is om open te staan voor andere ideeën en opvattingen. Ook blijkt uit alles dat de nieuwe generatie een andere manier hanteert om organisaties te leiden, wat inspiratie en uitdagingen biedt voor ons allemaal. Denk maar eens aan de sterke focus op duurzaamheid en flexibiliteit. De leiders van de toekomst staan open voor deze transitie. Het inspireert om ook verantwoordelijkheid te nemen voor de toekomst van onze planeet.” Mollema wijst bovendien op het grote verschil tussen het zelfbeeld van Nederlanders als tolerant en egalitair en de realiteit van hun houding en gedrag ten opzichte van diversiteit. Dit komt naar voren uit onderzoek waaruit blijkt dat Nederland hoog scoort op stereotiepe voorkeuren, vooral wat betreft mannen in bepaalde maatschappelijke rollen. Mollema vertelt dat ze managers traint op hun aannames en onbewuste vooroordelen over diversiteit. Uit haar praktijkresultaten blijkt dat er een grote kloof is tussen wat managers denken en wat ze daadwerkelijk doen als het gaat om het bevorderen van de doorstroom van medewerkers naar leidinggevende posities. Dit laat zien dat Nederlanders de neiging hebben zichzelf te zien als egalitair en tolerant op het gebied van diversiteit, terwijl de realiteit dit tegenspreekt.” 

“Het is juist van belang meer dialogen te voeren en samen te werken, waarbij het cruciaal is om de groep waarover gesproken wordt, ook daadwerkelijk uit te nodigen aan tafel. In Nederland gaan we harder praten om ons gelijk te halen, maar dit is helemaal niet nodig. Ik pleit voor eerlijkheid en zelfreflectie, waarbij het accepteren van fouten als onderdeel van het leerproces essentieel is. Hierbij benadruk ik dat in ieder proces eerlijkheid hoog in het vaandel moet komen te staan, wil je een inclusief en diverse organisatie creëren. Dit kan alleen door onbewuste vooroordelen uit processen te elimineren, zoals in de werving en selectie, beoordelingen en besluitvorming. We hebben juist duidelijke en strakke afspraken nodig om resultaten te behalen op het gebied van diversiteit en inclusie, ondanks de neiging om te denken dat dit zonder strikte regels ook wel lukt. 

 
In de komende tijd zullen bedrijven er niet aan ontkomen om stappen te zetten op het gebied van diversiteit en inclusie, aldus Mollema. "Van alle kanten komt er druk. Bedrijven die hier geen gehoor aan geven, zullen problemen ondervinden bij het vinden van geschikte talenten. De overheid legt druk op met wetgeving en opdrachtgevers vragen erom. Het is gewoonweg niet meer mogelijk om hieraan te ontkomen.” 

Zoeken binnen VNAB